หลังจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของ COVID-19 ที่ส่งผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจของประเทศ เป็นที่น่าสังเกตว่าจะส่งผลต่อพฤติกรรมการใช้เงินของผู้บริโภคชาวจีนให้ใช้เงินอย่างระมัดระวังมากขึ้น จนทำให้การบริโภคของจีนลดระดับลง (consumption downgrade) หรือไม่? AlixPartners บริษัทที่ปรึกษาระดับโลกได้จัดสำรวจความคิดเห็นผู้บริโภคชาวจีน 2,029 คน ในภูมิภาคต่าง ๆ ของจีน และพบว่าผู้บริโภคร้อยละ 80 เชื่อว่า COVID-19 มีผลกระทบต่อการใช้จ่ายเพียงเล็กน้อยเท่านั้นหรือไม่ได้รับผลกระทบแต่อย่างใด ขณะที่การรายงานสถิติการบริโภคของจีน ในช่วง ม.ค.-พ.ย. 63 จีนมีอัตราการเติบโตของราคาสินค้าอุปโภคบริโภค เพิ่มขึ้นร้อยละ 5 ผู้ประกอบการจึงไม่ต้องเป็นกังวลต่อกำลังการซื้อของผู้บริโภคชาวจีนมากนัก แต่อย่างไรก็ตาม
เทรนด์ความนิยมสินค้าในช่วง COVID-19 ของผู้บริโภคชาวจีนอาจจะมีแนวโน้มสนใจสินค้าอิเล็กทรอนิกส์
สินค้าสุขภาพอาหารและเครื่องดื่มเพิ่มมากขึ้น
สินค้าไทยส่วนหนึ่งก็ได้รับความนิยมในหมู่ผู้บริโภคชาวจีน ซึ่งมีผู้บริโภคชาวจีนมากกว่า 2 ล้านคนซื้อสินค้าไทยในปี 2563 บนแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซของ Alibaba ซึ่งความต้องการสินค้าไทยที่มีคุณภาพยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง เห็นได้ชัดจาก (1) ตัวเลขใน 3 ไตรมาสแรกของปี 2563 สินค้าไทยบนแพลตฟอร์มอาลีบาบาในจีนมียอดขายรวม 1.3 หมื่นล้านบาท (ประมาณ 430 ล้านเหรียญสหรัฐ) (2) ช่วงเทศกาลช้อปปิ้ง 11.11 ของจีน (ช่วงวันที่ 1-11 พ.ย. 63) สินค้าไทยมียอดขายทั้งหมด 1.5 พันล้านบาท (ประมาณ 50 ล้านเหรียญสหรัฐ) และ (3) มีร้านค้าแบรนด์ไทยรายใหม่เข้าร่วมใน Tmall และ Tmall Global เพิ่มขึ้นร้อยละ 30 เมื่อเทียบกับปี 2562
ทั้งนี้ Alibaba มีการจัดอันดับหมวดหมู่สินค้าไทยยอดนิยมบนแพลตฟอร์ม Tmall Global ในช่วงเทศกาล 11.11 ของปีนี้ ได้แก่
- รังนก
รังนกไทยถือเป็นที่นิยมอย่างมากในตลาดจีน และรังนกไทยยังจัดอยู่ในสินค้าไทยที่ขายดีอันดับ 1 บนแพลตฟอร์ม Tmall ในช่วงเทศกาล 11.11 ของจีนในปีนี้ ตามความเชื่อในศาสตร์แพทย์แผนจีนที่ยกย่องว่า รังนกนางแอ่นเป็นอาหารบำรุงสุขภาพชั้นดี ไม่ว่าจะเป็นวัยรุ่นไปจนถึงผู้สูงอายุก็สามารถรับประทานได้ จึงทำให้เป็นที่นิยมในหมู่ผู้บริโภคชาวจีนเป็นอย่างมาก
อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันเริ่มมีข้อสงสัยด้านคุณภาพของรังนกสำเร็จรูปในจีน บริษัทดังกล่าวที่เป็นเจ้าของรังนกสำเร็จรูปยี่ห้อนั้นจึงมีการส่งสินค้าเพื่อตรวจสอบคุณภาพและพบว่าส่วนผสมในรังนกนั้นมีส่วนผสมเป็นซูโครสถึงร้อยละ 4.8 คาร์โบไฮเดรตร้อยละ 5 และมีรังนกผสมอยู่ไม่ถึง 2 กรัม นอกจากนี้ ทางสำนักงานบริหารกำกับตลาดแห่งชาติจีน (The State Administration for Market Regulation: SAMR) ยังตรวจเข้มด้านคุณภาพอาหาร โดยล่าสุดมีการสอบสวนบริษัทที่ขายรังนก Live-streaming และปรับเงินจำนวน 900,000 หยวน โทษฐานที่มีการส่งเสริมการขายและโฆษณาเกินจริง ส่วนด้านบริษัทที่ 2 ที่ผลิตรังนกยี่ห้อนี้ได้ก็ถูกตรวจสอบและพบปัญหาฉลากสินค้าที่ผิดกฎหมายด้วย สุดท้ายถูกปรับเงินจำนวน 2 ล้านหยวน ซึ่งกรณีของบริษัททั้งสองล้วนมีพฤติกรรมโฆษณาชวนเชื่อที่ทำให้ผู้บริโภคเข้าใจผิด และยังละเมิด “กฎหมายของจีนว่าด้วยต่อต้านการแข่งขันที่ไม่เป็นธรรม”
จากกรณีข้างต้น ผู้ประกอบการธุรกิจรังนกของไทยที่สนใจลงทุนในตลาดจีนจึงควรให้ความสำคัญกับคุณภาพมาตรฐานของรังนกและศึกษากฎหมายอย่างละเอียดก่อนการลงทุน
- ที่นอนและหมอนยางพารา
จีนเป็นตลาดนำเข้ายางพาราจากไทยรายใหญ่ รวมถึงผลิตภัณฑ์ที่ทำมาจากยางพาราของไทยก็มีชื่อเสียงในจีนอย่างมาก โดยเฉพาะหมอนและที่นอนยางพาราซึ่งจัดว่าเป็นสินค้าที่มีคุณภาพที่ผู้บริโภคชาวจีนต้องมีติดบ้าน หรือแม้แต่นักธุรกิจจีนยังซื้อเป็นของฝากให้ลูกค้าในวาระโอกาสต่าง ๆ และตามสถิติของ Alibaba พบว่าในช่วงเทศกาลช้อปปิ้ง 11.11 หมอนและที่นอนยางพาราของไทยได้รับความนิยมเป็นอันดับ 2 รองจากผลิตภัณฑ์รังนก
นอกจากนี้ ที่นอนและหมอนยางพารายังขายดีเป็นอันดับ 1 ในประเภทผลิตภัณฑ์ของใช้ในบ้าน ซึ่งยอดขายมีมูลค่ารวมกว่า 10 ล้านหยวน อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันมีการผลิตยางพาราและผลิตภัณฑ์หมอนหรือที่นอนยางพาราในประเทศจีนแล้ว จึงเป็นความท้าทายของนักธุรกิจไทยในการวิจัยต่อยอดนวัฒกรรมใหม่ ๆ หรือปรับปรุงคุณภาพผลิตภัณฑ์ยางพาราให้มีทั้งเอกลักษณ์และสามารถแข่งขันในตลาดจีนและตลาดโลกได้ต่อไป
- ครีมกันแดดและเครื่องสำอาง
ผู้บริโภคจีนมีความมั่นใจในครีมกันแดดและเครื่องสำอางของไทยในระดับนึง หากถามว่าเหตุใดผู้บริโภคชาวจีนเลือกซื้อเครื่องสำอางของไทย ส่วนหนึ่งมาจากราคาที่เป็นมิตรและเมื่อได้ทดลองใช้แล้วพบว่าเป็นสินค้าที่มีคุณภาพดี รวมถึงคุณสมบัติที่ทนน้ำได้เป็นอย่างดี ซึ่งผู้บริโภคส่วนหนึ่งเชื่อว่าเครื่องสำอางที่มีคุณสมบัติทนน้ำหรือกันแดดต้องยกให้ไทยซึ่งเป็นประเทศเขตร้อน ครีมกันแดดหรือพวกเครื่องสำอางกันน้ำอย่างที่เขียนคิ้ว ที่ปัดขนตาจึงเป็นที่นิยมอย่างยิ่งในจีน อย่างไรก็ดี ผู้ใช้บางส่วนมีความเห็นว่าการออกแบบหรือสีสันของบรรจุภัณฑ์อาจยังปรับปรุงให้สวยงามเหมาะสมกับรสนิยมผู้ใช้ชาวจีนได้มากขึ้น ซึ่งผู้ประกอบการสามารถศึกษาความต้องการของผู้บริโภคชาวจีนและปรับปรุงดีไซน์บรรจุภัณฑ์ในตรงกับความต้องการต่อไป
สินค้าไทยหลายประเภทเป็นที่รู้จักและเป็นที่นิยมในตลาดผู้บริโภคชาวจีนอยู่แล้วไม่ว่าจะเป็นช่วงปกติหรือช่วงเทศกาลพิเศษ อย่างไรก็ดี ปัจจุบันการแข่งขันระหว่างร้านค้าและสินค้ายี่ห้อต่าง ๆ ก็เข้มข้นตามไปด้วย ปัจจัยสำคัญประการหนึ่งที่จะช่วยส่งเสริมการขายบนแพลตฟอร์ม e-commerce ให้ประสบความสำเร็จได้ คือการติดตามกระแสความนิยมของผู้บริโภคชาวจีนโดยเฉพาะกลุ่มเป้าหมาย รวมถึงแนวทางโฆษณา วิธีการโฆษณาที่เป็นที่นิยมในขณะนั้นที่จะทำให้สินค้าเป็นที่รู้จักในวงกว้างยิ่งขึ้น เช่น การประชาสัมพันธ์สินค้าผ่านการ Live-Streaming ซึ่งเป็นวิธีการโฆษณาที่เป็นที่นิยมและเกิดอิมแพคในวงกว้าง (ศูนย์ข้อมูลเพื่อธุรกิจไทยในจีนเคยรายงานแล้วในบทความ ชาวจีนฮิต “ผลิตภัณฑ์ความงาม” ไทย.. กลยุทธ์ “ขายออนไลน์” ได้ผลจริง!!)
เช่นที่ผ่านมาเมื่อวันที่ 9 มิ.ย. 63 นายจุรินทร์ ลักษณวิศิษฏ์ รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ ได้ร่วมส่งเสริมการขายผลไม้ไทยผ่านการ Live-Streaming ประชาสัมพันธ์การขายสินค้าผลไม้และอาหารไทยบนแพลตฟอร์ม Tmall ของอาลีบาบาของจีน ซึ่งมีผู้ชมประมาณ 9 ล้านคนรับชม และสามารถสร้างยอดขายผลไม้ได้จำนวนไม่น้อย เช่น ทุเรียน 12,000 ลูก มะพร้าว 30,000 ลูก ข้าวสาร 20,000 แพคและกุ้ง 10,000 ตัว ดังนั้น การติดตามเทรนด์และวิธีการโฆษณาสินค้าให้ทันสมัยทันกระแสผู้บริโภคจีนเป็นเรืองที่ผู้ประกอบการไทยควรติดตามและศึกษาให้ทันกระแสอยู่เสมอด้วย
จัดทำโดย น.ส. อังศุมา รัตนโกสินทร์ ศูนย์ข้อมูลเพื่อธุรกิจไทย ณ กรุงปักกิ่ง
แหล่งข้อมูล : 双十一报告：疫情后消费谨慎、降级了么？
http://www.caixin.com/2020-11-10/101625858.html
从0.5%到5.0%，消费潜力持续释放
http://www.chinanews.com/cj/2020/12-17/9364782.shtml
辛巴直播带货即食燕窝”事件调查处理结果公布
http://www.chinanews.com/cj/2020/12-23/9369594.shtml
辛巴公司被罚90万元 燕窝公司被罚200万元
http://www.xinhuanet.com/food/2020-12/25/c_1126905404.htm
