二月二龙抬头 วันนี้เป็นวันมังกรเชิดหัว วันที่คนจีนนิยมตัดผมในวันนี้ เพื่อความเป็นสิริมงคลต้อนรับใบไม้ผลิ (คำว่า มังกรเชิดหัว สื่อถึงว่า ได้กลับเข้าสู่ฤดูใบไม้ผลิ เริ่มการเพาะปลูกอีกครั้ง หลังจากอยู่ในฤดูหนาวมาหลายเดือน)
ในวันนี้หากใครอยู่ที่จีนและไปร้านตัดผม จะสังเกตเห็นว่าคนแน่นผิดปกติเลย
วันนี้ตรงกับวันขึ้น 2 ค่ำ เดือน 2 ซึ่งชาวจีนเรียกเป็นวัน 二月二 龙抬头(เอ้อเยว่เอ้อ หลงไถโถว) เป็นวันสำคัญอีกวันหนึ่งตามคติความเชื่อของชาวจีน
พูดถึงชื่อของวันนี้ บ้างก็เรียกเป็น 青龙节 (ชิงหลงเจี๋ย – เทศกาลมังกรเขียว) 春龙节 (ชุนหลงเจี๋ย – เทศกาลมังกรฤดูใบไม้ผลิ) 踏青节 (ท่าชิงเจี๋ย – เทศกาลท่องเที่ยวฤดูใบไม้ผลิ) นัยว่าประเพณีนี้เริ่มได้รับความนิยมในสมัยราชวงศ์ถัง มีการปล่อยโคมมังกร ปล่อยปลา ตัดผม ไหว้เทพเจ้าเหวินชาง ทำบุญทำทานเป็นต้น มังกรนั้นเป็นสัตว์มงคลและเป็นเทพในคติของชาวจีน และมีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับการทำเกษตรเป็นอย่างมาก เชื่อว่ามังกรบันดาลให้ฝน ให้น้ำ ทำให้พืชพรรณเติบโต ซึ่งหากดูตามปฏิทินจันทรคติแล้ว เดือนสองก็อยู่ในช่วงฤดูใบไม้ผลิพอดี เป็นช่วงที่ชาวนาเริ่มหว่านไถ และในบางพื้นที่ก็เริ่มเข้าสู่ฤดูฝน ชาวบ้านจึงเชื่อว่าในวันนี้มังกรจะเชิดหัวขึ้นบินกลับสวรรค์ และบันดาลฝนมาให้
ธรรมเนียมที่นิยมอย่างหนึ่งของจีนในวันนี้คือ “ตัดผม” ว่ากันว่าที่ตัดผมวันนี้เพราะนับตั้งแต่วันตรุษจีนมา ชาวจีนมีข้อห้ามปฏิบัติอย่างหนึ่งคือห้ามตัดผม ก็เลยถือเอาโอกาสในวันนี้เป็นวันตัดผมเสียเลย บ้างก็ว่า ชาวจีนทางตอนใต้บางกลุ่มเชื่อว่าวันนี้เป็นวันเกิดของเทพเจ้าแห่งผืนดิน 土地神 (ถู่ตี้เสิน) ก็เลยตัดผมวันนี้เพื่อเป็นสิริมงคล
ความสำคัญของวันนี้คือการระลึกถึงมังกร เทพเจ้าผู้บันดาลให้ฟ้าฝนตกต้องตามฤดูกาล จึงมีการไหว้เทพเจ้ามังกร หรือเชิญมังกร นัยว่าเป็นการเชิญให้พืชพรรณธัญญาหารอุดมสมบูรณ์เต็มยุ้งฉาง ให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล น้ำท่าอุดมสมบูรณ์ ชาวจีนมีวิถีชีวิตที่ผูกพันกับการทำเกษตรและการเพาะปลูกมายาวนาน การสังเกตดินฟ้าอากาศ การเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ การดูวิถีแนวเคลื่อนของดาวและวงโคจรเพื่อทำนายรอบวัน หรือทำนายทายทักอื่นๆ จึงมีมาแต่โบราณเช่นกัน ชาวจีนโบราณแบ่งกลุ่มดาวบนท้องฟ้าเป็น 28 กลุ่ม ซึ่งเรียงตามทั้งสี่ทิศ และทิศตะวันออกตามความเชื่อของชาวจีนก็คือทิศของมังกร( 苍龙) ซึ่งตำแหน่งของดาวในกลุ่มนี้โดยเฉพาะดาวบริเวณเขามังกรจะปรากฏชัดเจนในช่วงต้นฤดูใบไม้ผลิ เป็นช่วงเริ่มหว่านไถ ซึ่งตรงกับวันนี้ และกลุ่มดาวกลุ่มนี้จะซ่อนตัวในช่วงฤดูหนาว ซึ่งก็สอดคล้องหรือคล้ายกับการจำศีลของสัตว์บางชนิดบนโลกเรานั่นเอง
นานมาแล้วมนุษย์ล้วนฝากฝังสิ่งที่ตนเชื่อและนับถือไว้ในวิถีชีวิต ประเพณี และสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆที่เกี่ยวข้อง เพื่อหวังให้สิ่งเหล่านั้นสืบทอดถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน จนเป็นธรรมเนียมปฏิบัติสืบต่อกันมา ความเคารพนับถือยอมรับและศรัทธาก็เพิ่มพูนและเสื่อมถอยไปตามกาลเวลา จนบางสิ่งเหลือเพียงเรื่องเล่าที่ฟังแล้วเพลินหูเพลินใจ พอให้หลบไปลืมภาพความเป็นจริงในสังคมได้ชั่วขณะหนึ่ง ?
เรียบเรียงโดย อ้ายจง feat. 走遍江湖 ผู้ท่องไปในยุทธภพ
อ้างอิง wechat: 北师大民俗学 ，每日佛语, People’s Daily, ChinaPlus
#อ้ายจง #เล่าเรื่องเมืองจีน #วันสำคัญจีน #วันมังกรเชิดหัว #วันตัดผม
ขอบคุณที่มาของข้อมูล :
แฟนเพจอ้ายจง
